Leximi i shprehjes 'Sadak'Allah'ul-adhim'
El-Kurtubiu shënon në tefsirin e tij nga El-Hakim Et-Tirmidhiu: "Nga shenjtëritë e Kur'anit është që njeriu t'i konfirmojë fjalët e Krijuesit të tij dhe të dëshmojë se Pejgamberi i Tij ka përcjellur, si për shembull të thotë: Sadak'Aallah'ul-adhimu ve bel-lega resuluh'ul-kerimu dhe të konfirmojë se kjo është e vërtetë dhe të thotë: Sadakte rabbena ve belegat rusuluke ve nahnu ala dhalike min'esh-shahidine, Allahumm'exh'alna min shuheda'il-hakk'il-kaimine bi'l-kisti e pastaj duhet lexuar ndonjë dua". [1]
El-Gazaliu thotë: "Adabi i tetë i leximit të Kur'anit është që në fillim të thotë: Eudhu bi'l-lah'is-semi'i'l-alimi min'esh-shejtan'ir-rraxhimi. Rabbi eudhu bike min hemezat'ish-shejatini ve eudhu bike rabbi en jahdurun e pastaj ta lexojë Kul eudhu bi Rabb'in-Nas dhe Fatihën e kur të përfundojë me lexim të thotë: Sadak'Allahu te'ala ve bel-lega resuluhu sal-lallahu alejhi ve sel-lem Allahmme'nfe'ana bihi ve barik lena fihi el-hamdu li'l-lahi rabb'il-alemin ve estagfir'ullahe hajj'el-kajjum". [2]
El-Bejhekiu thotë: "Ahmedi thotë: Shënohet për duanë e hatmes një hadith daif nga Pejgamberi a.s., por ulemaja e lehtëson pramimin e hadithit të tillë kur kemi të bëjmë me dua dhe punë të mira nëse në sened nuik ka dikush që është aluzuar për gënjeshtar. Ali ibn Husejni ka përmendur nga Pejgamberi a.s., se ai, kur ka përfunduar me Kur'anin, i falënderohej Allahut dhe pastaj thoshte: El-hamdu li'l-lahi rabb'il-alemin ve'l-hamdu li'l-lah'il-ledhi haleka's-semavati ve'l-erda vexh'ale'dh-dhulumati ve'n-nur thumm'el-ledhine keferu bi rabbihim ja'dilune la ilahe il-lallahu ve kedheb'el-adilune bi'l-lahi ve dal-lu dalalen be'ida la ilahe il-lallahu ve kedheb'el-mushrikune bi'l-lahi min'el-arabi ve'l-mexhusi ve'l-jehudi ve'n-nesara ve's-saibine ve meni'dde'a li'l-lahi veleden ev sahibeten ev nida ev shibhen ev meselen ev semijje ev adlen. Fe ente rabbena a'dhamu min en tettehidhe sheriken fima halekte ve'l-hamdu li'l-lah'il-ledhi lem jettehidh sahibeten ve la veleden ve lem jekul-lahu sherikun fi'l-mulki ve lem jekul-lehu velijjun mine'dh-dhul-li ve kebbirhu tekbira. Allahu ekber kebira ve'l-hamdu li'l-lahi kethira ve subhane bukreten ve esila ve'l-hamdu li'l-lahil-ledhi enzele ala abdih'il-kitabe ve lem jexh'al-lehu ivexha. Kajjimen ... dhe e ka lexuar deri te in jekulune il-la kedhiba. El-hamdu li'l-lah'il-ledhi lehu ma fi's-semavati ve ma fi'l-erdi ve lehu'l-hamdu fi'l-ahireti ve huve'l-hakim'ul-habir. Ja'lemu ma jelixhu fi'l-erdi - ajetin. Ve'l-hamdu lil-lahi fatir'is-semavati ve'l-erdi - dy ajete. Ve'l-hamdu li'l-lahi ve selamun ala ibadih'il-ledhi'nestafa. Allahu hajrun emma jushrikun. Belil-lahu hajrun ve ebka ve ahkemu ve ekremu ve exhel-lu ve a'dhamu mimma jushrikune ve'l-hamdu lil-lahi bel ektheruhum la ja'lemune Sadak'Allahu ve belegat rusuluhu ve ene ala dhalikum min'esh-shahidine. Allahumme sal-li ala xhemi'il-melaiketi ve'l-murseline verham ibadek'el-mu'minine min'es-semavati ve'l-erdi, vahtim lena bi hajri veftah lena bi hajrin ve barik lena fi'l-Kur'anil adhimi venfe'ana bi'l-ajati ve'dh-dhikr'il-hakimi, rabbena tekabb'el-minna inneke entes-semi'ul-alim". [3]
El-Kurtubiu shënon: "Ibn Abbasi thotë: Kur gruas fëmija io saj i bëhet i vështirë do t'i shkruhet asaj në letër du fjali dhe dy ajete dhe ajo këtë do ta pijë dhe me këtë do të pastrohet. Këto dy fjali dhe dy ajete janë: Bism'il-lah'ir-rrahman'ir-rrahim la ilahe il-lallah'ul-adhim'ul-halim'ul-kerim. Subhan'Allahi rabb'is-semavati ve rabb'il-erdi ve rabb'il-arsh'il-adhim. Ke ennehum jevme jerevneha lem jelbethu il-la ashijjeten ev duhaha. Ke ennehum jevme jerevne ma jed'une lem jelbethu il-la sa'aten min-neharin belagin fe hel jehliku il-lel-kavm'ul-fasikun. Sadakallah'ul-adhim". [4] Na mjafton Ibn Abbasi si shembull.
Gjithashtu, Ibn Kethiri në shumë vende në librat e tij pas theksimit të ajetit e thekson Sadak'Allah'ul-adhim. Në El-Bidaje ven-Nihaje: "Fela ve rebbike la ju'minune hatta juhakkimuke fima shexhere bejnehum thumme la jexhidu fi enfusihim harexhen mimma kadajte ve jusel-limu teslima. Sadak'Allah'ul-adhim". [5]
Sa i përket ulemasë së medhhebit hanefij, shumica e tyre konsiderojnë se theksimi i Sadak'Allah'ul-adhim në namaz nuk e prish namazin e sikur të ishte kjo bid'at apo e qortuar jashtë namazit, sigurisht do ta prishte.
Ibn Nuxhejmi në El-Bahr'ur-Rraik thotë: "Thuhet në El-Hanije dhe Edh-Dhahirijje: Nëse imami lexon një ajet në të cilin ka nxitje apo cytje dhe muktediu thotë Sadak'Allah'ul-adhim ky është gabim por nuk do t'ia prish namazin". [6]
Në Mebsutin e Muhammedit thuhet: "Ç'mendon nëse njeriu pas imamit, kur imami e përfundon suren të thotë Sadak'Allah'ul-adhim, a është kjo mekruh"? Ai ka thënë: "Unë më shumë dua që të heshtë dhe dëgjojë". Njeriu sërish pyeti: A nëse këtë e thotë, a do t'i prishet namazi? Ai u përgjigj: "Jo, namazi i tij është i plotë por është më mirë të heshtë". [7]
Autor: Sami XHEKO
_________________________
[1] - Tefsir'ul-Kurtubi, 1/27.
[2] - Ihja Ulumi'd-Din, Ebu Hamid El-Gazali, 1/278.
[3] - Shu'abul Iman, Bejheki, 2/372.
[4] - Tefsirul Kurtubi, 16/188.
[5] - El-Bidaje Ven-Nihaje, Ibn Kethir, 13/119.
[6] - El-Bahrur-Raik, Ibn Nuxhejm, 2/8.
[7] - El-Mebsut, Muhammed ibn Hasen Esh-Shejbani, 1/204.