Doktrina vehabiste

Parimisht, doktrina vehabiste bën pjesë në doktrinën tradicionaliste islame, si vazhdimësi e shkollës hanbelite, me specifika të caktuara. Mirëpo, për dallim nga tradicionalizmi skolastik, vehabizmi do të mund të vendosej në tradicionalizmin selefi. Karakteristikë e kësaj tendence është se në qasjen dhe leximin e tyre të Teksteve (Nusus) refuzojnë ndërmjetësimin e shkollave juridike dhe të ulemasë në të cilën thirren ata. Ata quhen selefi për arsye se janë të preokupuar me ndjekjen e selefëve, shokëve bashkëkohës të Pejgamberit të Zotit dhe muslimanëve të devotshëm nga tre brezat e parë. Komentimi i Kur'anit dhe i Sunnetit bëhet në mënyrë direkte dhe shkon jashta kufizimeve që i kanë vendosur shkollat.

Dallimi ndërmjet tradicionalizmit skolastik dhe tradicionalizmit selefi është në atë se këta të fundit mbështeten në karakterin e fjalëpërfjalshëm të teksteve dhe në ndalimin e leximit interpretues. [44] Ky grup përpiqej të kthehej në pastërtinë e historisë së hershme islame në themel të Kur'anit dhe Hadithit, duke pohuar se ndryshimet e mëvonshme, shtojcat dhe zhvillimet e historisë islame qenë shkaqe të dobësisë së muslimanëve dhe se ata, së këndejmi, duhet kthyer mësimeve burimore të Kur'anit dhe Pejgamberit, si i kanë kuptuar të parët (selef), në emër të fuqizimit të sërishëm të islamit. Ky grupim propozoi se muslimanët duhet refuzuar tërë zhvillimin filozofik dhe artistik të qytetërimit islam, mënyrën e lehtë të jetës të qyteteve të mëdha dhe luksin e pakthjelltësinë që e përcjellin këtë. [45]

Doktrina dhe koncepcioni i tyre ortodoks islam, herë-herë insistues dhe këmbëngulës dhe morali i tyre rigoroz, kishte për synim kryesor eliminimin e risive (bid'a) në besim, që nuk i përkasin fesë. Me rreptësinë e tyre misionariste deri në padurueshmëri krijuan në botëkuptimin e besimtarëve indiferencë, skepsë dhe konfuzion. [46]

Mirëpo, te një pjesë e besimtarëve, vehabistët fituan simpatinë, duke zhvilluar disa virtyte, deri atëherë joprezente në mesin e tyre, si besnikërinë dhe përkushtimin në shërbim të ngritjes morale dhe politike të bashkësisë, që ishte harruar nga koha e hulefai rashidinëve. Duke apeluar te bashkëmendimtarët që në fe ta pranojnë vetëm autoritetin e Kur'anit dhe të Sunnetit dhe të lirohen nga bestytënia e trashëguar nga Mesjeta dhe duke aktualizuar vlerat e islamit zanafillor, vehabistët futën njëfarë shprese, sigurie dhe dinamizmi në mesin e muslimanëve, që një kohë të gjatë u mungonte muslimanëve. Për këtë arsye, Louis Masignoni, do t'i quajë ndër "bashkëpunëtorët e parë të rilindjes arabe". [47]

Megjithatë, më së shumti polemikë vehabistët kanë zhvilluar lidhur me kultin e shenjtorëve, ndërtimin e mauzolejeve (tyrbeve), përdorimin e tyre për lutje dhe vizitimin e tyre.

Në vazhdim do t'i theksojmë disa parime të tyre lidhur me çështjet doktrinare, pa pretendim se i kemi cekur të gjitha:

- 1. Të gjitha objektet e adhurimit përveç Allahut, janë të rrejshëm. Të gjithë ata që praktikojnë adhurim të tillë meritojnë vdekje.
- 2. Masa e njerëzve e cila përpiqet ta fitojë mëshirën e Allahut nëpërmjet vizitimit të varreve të shenjtorëve nuk është monoteiste. Këta u ngjasojnë atyre që Kur'ani i quan mushkrikun.
- 3. Politeizëm (shirk) është të futet në lutje emri i Pejgamberit a.s., njeriut të shenjtë apo engjëllit.
- 4. Politeizëm është të kërkosh ndërmjetësim te dikush tjetër përveç prej Allahut dhe Muhammedit a.s. në Ditën e gjykimit.
- 5. Politeizëm është t'i përbetohesh ndonjë qenieje tjetër përveç Zotit, Një, Të Vetmit.
- 6. Mosbesim (kufr) është të mësosh diturinë që nuk zë fill në Kur'an, Sunnet ose përzierjes së domosdoshme të arsyes.
- 7. Mosbesim dhe keqbesim është ta mohosh kaderin në çka do që ndodh.
- 8. Mosbesim është komentimi i Kur'anit me anë të te'vilit, në mënyrë metaforike, alegorike. [48]

Autor: Nexhat S. IBRAHIMI,
Boton: Zëri islam - Prizren, 2004.

_________________________

Shkëputur nga Artikulli: "Natyra e Vehabizmit".

[44] - Sipas: Tarik Ramadan, Biti evropski musliman, Sarajevë, 2002, fq. 292-293.
Në këtë grupacion, të njohur me dituri dhe rigorozitet shkencor, bëjnë pjesë disa autoritete të hadithit, sikur: Nasiruddin Albani, Ibn Uthejmini dhe Ibn Bazi. Në rrafshin politik, sikur edhe tradicionalistët tjerë, treguan qëndrim konservativ: pa kundërshtim pranojnë autoritetin e qeverisë, pa marrë parasysh çfarë është, pasi është islame, dhe refuzojnë të përdorin termat sikur që janë zgjidhjet, parlamenti apo demokracia, meqë këto terma nuk janë përmendur as në Kur'an as në hadith. Duke refuzuar angazhimin në domenin politik, ata shpesh i shërbejnë, me vetëdije apo jo, legjitimizimit të pushtetit ekzistues, meqë tekstualiteti dhe pohimet e tyre, nuk përmbajnë kurrfarë përmbajtje konkurente politike. T. Ramadan, op. cit., fq. 299-300.
[45] - S. H. Nasr, Vodic mladom muslimanu, Sarajevë, 1998, fq. 153.
[46] - Shih: www.al-islami.com/islam/truth_about_wahabism.php.
[47] - Gjerësisht: Ali Merad, op. cit., fq. 138-139.
[48] - Sipas: N. Smailagic, Leksikon ..., op. cit., fq. 656. F. M. Denny, op. cit., fq. 761.
Gjerësisht për doktrinën vehabite në gjuhën shqipe lexo: Muhammed Ibn Abdulhevvab, Kitab et-tevhid - Monoteizmi islam, Shkup, 1412/1992, fq. +143 dhe Muhammed Ibn Abdulvehhab, Tre themelet dhe argumentet e tyre, Shkup, 1413/1992, fq. +30.
Në gjuhën arabe lexo: Salih ibn Abdullah ibn Abdurrahman El-Abud, Akidet'ush-shejh Muhammed ibn Abdulvehhab es-selefijjeh ve etheruha fi alem'il-islamijj, I-II, Medinë, pa vit botimi, I: + 703 faqe dhe II: + 525 faqe.