Të kuptuarit e tesavufit

Qëllimi parësor i tesavufit është arritja e besimit sipas Ehli Sunnetit dhe përqendrimi në sheriat. Synimi i tesavufit është që të sigurohet imani sunnetik, i cili është i qëndrueshëm dhe i fuqishëm (në bindje, sh.p.), dhe tek i cili nuk mund të hasësh hamendësim. Imani i cili ngrihet vetëm mbi arsye, argumente dhe logjikë nuk mund të jetë edhe aq i fuqishëm.

Ajo që nënkuptohet, ndër të tjerash, nga ajeti i njëzetetetë i sures Er-Ra'ad: "Ata që besuan dhe me të përmendur Allahun zemrat e tyre qetësohen, pra ta dini se me të përmendur Allahun zemrat stabilizohen", është se imani hyn në zemër dhe përforcimi i tij ndodh mu atëherë kur vazhdohet me dhikrin (përmendjen e Allahut).

Qëllimi i dytë i tesavufit është që të na e bëjë të lehtë mënyrën e zbatimit të ibadeteve (adhurimeve), respektivisht ato të mund t'i kryejmë më kënaqësi dhe përshpirtmëri, e jo me dembellëk (indiferentizëm) sikur që atë e kërkon nefsi.

Qëllimi i tesavufit nuk është të arriturit e aftësive për të parë diçka që të tjetër nuk kanë mundësi ta shohin, dhe as njoftimi i të tjerëve me diç të panjohur apo me gjëra të jashtëzakonshme! Po ashtu, qëllimi i tesavufit nuk është që të arrijmë të përjetojmë gjëra të jashtëzakonshme apo të vendosim kontakte me botët metafizike (të padukshme), si dhe të ëndërrojmë gjëra të bukura dhe interesante! Të gjitha këto janë marrëzira dhe gjëra të padobishme.

Ç'i mungon botës së përditshme, me shumë ngjyra dhe bukuri natyrore, që këto t'i braktisin njerëzit dhe të kërkojnë të tjera gjëra, duke kaluar rrugë të vështira, përplot mundime dhe telashe?! Fundi-fundit, të gjitha këto janë krijesa të Allahut dhe të gjitha dëshmojnë ekzistimin dhe Plotfuqinë e Tij.

Tesavufi ka shumë drejtime. Rruga më e mirë dhe më e përshtatshme është ajo e kolosëve të cilët u shmangen bid'ateve (risive) dhe që janë të kapur fort pas sunnetit. Këta kolosë, tek po ndjekin sunetin në tërë atë që e thonë dhe e veprojnë, nuk kanë përse të shqetësohen nëse nuk posedojnë keshf (zbulim), keramete (dhunti të jashtëzakonshme), halë (gjendje të jashtëzakonshme)... Nëse, ndërkohë, edhe do të ndodhte diç e ngjashme me këto gjëra, ashtu që edhe për fare pak do t'i kishte bërë të ngathet në praktikimin e sunetit, ata i refuzojnë duke qenë të vetëdijshëm se mund të jenë nga nefsi apo nga cytjet e djallit. Mu për këtë arsye, në rrugëtimin e tyre, e kanë të ndaluar lojën dhe argëtimin. Ata nuk e kanë për qejfi kënaqësinë epshore dhe gjendjet të cilat burojnë nga to (lojërat dhe argëtimet, sh.p.). Të gjitha këto gjendje dhe përjetime, të cilat arrihen në mënyra të ndaluara sheriatikisht, janë Istidraxh (cytje epshore ose djallëzore). Sepse, gjendjet e këtilla (gjoja zbulesa apo ca gjëra të çuditshme) u ndodhin edhe pabesimtarëve dhe mëkatarëve. Këto gjendje mund t'i hasim edhe tek filozofët grek, priftërinjtë brahmanianë dhe lypësit indianë. Gjendje e vërtetë është vetëm ajo e cila është në përputhshmëri të plotë me Sheriatin. Gjendjet e këtilla nuk kanë sesi të arrihen përmes harameve!

Atë që e bëjnë sufistët, sikur edhe ato gjëra të cilave u shmangen, nuk është se, në mënyrë automatike, ato janë hallall apo haram. Ne nuk ua zëmë për të madhe atë që e veprojnë dhe nuk e veprojnë. Sa na takon neve, le t'u jetë e arsyeshme, mirëpo gjendjen e vërtetë të tyre e di vetëm Allahu i Madhërishëm dhe Ai do t'i pres ashtu siç ka dëshirë Ai.

Nëse do të donim të dinim se ç'është hallall e ç'është haram, le t'i dëgjojmë fjalët e imamëve tanë, siç p.sh., e kemi imami-'adhamin, Ebu Henifen, imam Ebu Jusufin dhe imam Muhamed Esh-Shejbanin. Ne nuk na intereson fare të dimë nëse këto i vepruan apo jo kolosët e tesavufit, sikur që, p.sh., ishin Ebu Bekr Esh-Shibli, Ebul-Husejn En-Nuri dhe Xhunejd el-Bagdadi, Allahu që të gjithë i mëshiroftë. (Këtu imam Rabbani i merr këto kolosë të tesavufit vetëm si shembull, duke mos dyshuar në autoritetin e tyre, sh.p.).

Dervishët e papjekur, të cilët aspak nuk kanë lidhje me tarikatin dhe sheriatin, e kanë kthyer tarikatin në vajtim, kukamë, muzikë dhe valle, duke menduar se kështu fitohen sevapet, madje duke e bërë gjithë këtë me vetëdijen se këto ishin praktika të mësuesve të tyre. Kjo aspak nuk është në përputhje me ajetin kuranor, ku Allahu i Madhërishëm thotë: "Hiqu atyre që e marrin fenë (në vend që ta respektojnë) për lojë e dëfrim dhe i ka mashtruar jeta e kësaj bote", (En'am, 70).

Nga kjo që thamë deri më tani kuptohet se, ai i cili me qëllim dhe me vetëdije i zgjedh gjerat që me siguri dihen se janë haram, ai bëhet qafir (pabesimtar) dhe murted (dezertor). Tani a mund të mendojmë sesi është gjendja e atyre të cilët i madhërojnë haramet dhe, për çudi, i konsiderojnë si ibadete? Falënderuar dhe madhëruar qoftë përherë Allahu i Plotmëshirshëm që kolosët tanë të tesavufit (sadat) nuk u komprometuan me këtë ves të keq dhe që kështu edhe neve na edukuan. Duke i ndjekur ata, mbrohemi nga çdo akt i këtyre veprimeve të turpshme.

Megjithatë, disa individë veprojnë të kundërtën, duke u arsyetuar se kështu kanë vepruar mësuesit e tyre. Ata tentojnë që veprimet e ndaluara sipas Sheriatit t'i fshehin dhe mjegullojnë, duke theksuar se kështu vepruan mësuesit e tyre dhe në këtë mënyrë, pa të drejtë, fshihen pas tyre. Atë që e veprojnë ata, jo vetëm që Sheriati ynë e ka ndaluar, porse edhe kolosët tanë nuk e kanë vepruar. A nuk është turp të veprohet diç e që nuk është në harmoni me të vepruarit e kolosëve tanë (sadat), madje edhe sikur këtë të mos e ndalonte Sheriati?

Sa mëkat dhe turp i madh është të bësh diçka që Sheriati e ka ndaluar!

Autor: Imam Rabbani
Përktheu: Mehas ALIJA

_________________________

sh.p.: shënim i përkthyesit