Vehabizmi në Kosovë

Vehabizmi është një lëvizje fetare, ose degë e Islamit, e zhvilluar në shekullin e 18-të në Arabinë Saudite nga teologu mysliman, Muhamed bin Abd al-Vahab. Njihet si një formë më e rreptë e Islamit që insiston në interpretimin fjalë për fjalë të Kuranit.

Kritikët thonë se kjo ngurtësi e vehabistëve ka çuar në keqinterpretimin dhe shtrembërimin e Islamit, duke drejtuar gishtin kah ekstremistët si Osama bin Laden dhe talibanët.

Sot, në diskursin mediatik, fjala vehabizëm lidhet me lëvizjet ekstremiste, që në rastet më radikale kryejnë sulme terroriste në emër të Allahut, edhe pse studiuesit e kësaj rryme thonë se vetë teoricieni Muhamed bin Abd al-Vahab nuk e ka mbështetur dhunën.


Sidoqoftë, a ekziston lëvizja vehabiste në Kosovë?

Dyshime për individë të caktuar që mund ta ndjekin këtë rrymë të Islamit ka, por mungojnë provat, si nga Policia, ashtu edhe nga Bashkësia Islame e Kosovës (BIK).

Në Policinë e Kosovës thuhet se vendi nuk është i rrezikuar as nga grupet radikale islame, as nga ndonjë formë e terrorizmit.

Këtë përfundim, zëdhënësi Baki Kelani e jep duke u bazuar në këmbimin e informacioneve me institucionet tjera të sigurisë në Kosovë, por edhe me Bashkësinë Islame të Kosovës.

"Kosova nuk është në një mënyrë të drejtpërdrejtë e rrezikuar nga sulmet terroriste, por Kosova nuk mund të jetë imune nga rreziqet që sillen nga sulmet e tilla. Në bazë të disa vlerësimeve, qofshin ato edhe ndërkombëtare, populli i Kosovës nuk llogaritet që është një popull, i cili mund të përfshihet në raste të tilla terroriste. E potencova se nuk paraqitet ndonjë rrezik i drejtpërdrejtë nga grupet e tilla", thotë për Radion Evropa e Lirë Baki Kelani.

Në shtetin me më shumë se 90 për qind të popullatës që i përket besimit islam, feja nuk është faktor kryesor në jetën publike dhe këtë e vë në pah edhe një raport i Departamentit Amerikan të Shtetit për liritë fetare në botë.

"Retorika fetare mungon në masë të madhe në diskursin publik të komuniteteve myslimane, ndërsa pjesëmarrja në xhami është e vogël. Por, veshja islamike, edhe pse jo shumë e shpeshtë, ka shënuar rritje", thuhet në raport.

Në të njëjtin vihen në pah shqetësimet e Bashkësisë Islame të Kosovës për grupet radikale islamike, për të cilat thuhet se po veprojnë nga shtëpitë private dhe "udhëhiqen nga persona që nuk janë të Kosovës".


Elemente që devijojnë nga Islami tradicional

Vërshimi i organizatave të ndryshme joqeveritare në Kosovën e pasluftës, sipas drejtorit për media dhe veprimtari botuese të Bashkësisë Islame të Kosovës, Ahmet Sadriu, ka futur edhe elemente fetare që kanë devijuar nga praktikimi i Islamit tradicional në Kosovë. "Edhe këtu po përflitet, po përdoret termi vehabist, termi selefist ... Është e vërtetë që, sidomos pas luftës, prania e shoqatave të ndryshme nga vende të ndryshme të lindjes dhe të perëndimit në Kosovë ka bërë që të hasim dukuri të reja. Në aspektin islam, kemi diçka të tillë që është e pranishme, siç është praktikimi i namazit - po lidhem konkretisht te namazi, apo te forma e të falurit dhe aty-këtu te dukuria e veshjes, ku hasim njerëz me mjekra të gjata dhe me pantallona të shkurtër. Nuk do të thosha se kemi një tendencë në rritje. Përkundrazi, ndoshta para disa viteve ka qenë shumë më e theksuar sesa tani", thotë Sadriu.

Njerëz me veshje dhe dukje të tillë, siç i përmend Sadriu, në muajt e kaluar kanë organizuar një sërë protestash në Prishtinë, me kërkesat për ndërtimin e një xhamie të madhe në kryeqytet dhe lejimin e bartjes së shamisë në shkollat fillore dhe të mesme.

Njëri nga pjesëmarrësit në këto protesta ishte edhe Fuad Ramiqi, një ish-ushtarak dhe politikan kosovar. Ndaj tij, sikurse edhe ndaj Lëvizjes Bashkohu, u drejtuan akuza se i përkasin rrymës vehabiste.

"Nuk i përkas asnjë sekti, përpos që jam mysliman. Tendencat që të më lidhin me vehabizëm, janë tendenca që kanë zanafillë në qarqet anti-islame edhe jashtë Kosovës, edhe jashtë Ballkanit. Qëllimi është që të destabilizohet në përgjithësi çështja e bashkëjetesës së një shoqërie demokratike - kinse në Ballkan e Kosovë mund të ketë grupe të tilla. Por, tendencat shkojnë kah ato që të paraqitet Islami si frikë për njerëzimin", thotë Ramiqi, duke kritikuar edhe vetë Bashkësinë Islame të Kosovës se po promovon një Islam tradicional kosovar, e që, sipas tij, nuk ekziston.


Mysafirë të paftuar

Ahmet Sadriu shpjegon se kërkesat e paraqitura në protestë, BIK-u i ka adresuar në vija institucionale. BIK-u nuk i ka mbështetur protestat ku ka marrë pjesë Ramiqi, duke thënë se pas tyre fshihen shërbime të huaja.

"BIK-u kaherë ua ka bërë me dije institucioneve tona se ka njerëz që futen brenda Kosovës e që janë mysafirë të paftuar dhe të pakontrolluar. U kemi bërë kërkesë institucioneve tona që të mos lejojnë të futet kushdo këtu dhe të na shkaktojë trazira apo telashe. Brenda këtyre protestave që kanë ndodhur, kemi pasur elemente që kanë qenë jo të Kosovës, pjesëmarrës që kanë qenë edhe prej trojeve tjera shqiptare - Maqedonisë, Shqipërisë - për të cilët i kemi vënë në dijeni organet tona relevante. Ka qenë grup i vogël, e që nuk besoj se në të ardhmen shkakton rrezik për sigurinë e Kosovës", thotë Sadriu.

Një vit më parë, nën dyshimet për aktivitete të paligjshme, autoritetet e Kosovës patën dëbuar në Shqipëri Kastriot Dukën, imamin e vetëshpallur në Xhaminë e Marinës së Skenderajt.

Qeveria e Kosovës, në anën tjetër, duke marrë parasysh rrezikun nga sulmet terroriste pas ngjarjeve të 11 Shtatorit në SHBA, ka hartuar një strategji kundër terrorizmit.

Në dokument thuhet se Kosova kërcënohet nga grupe të jashtme që mund të kenë ndikim radikalizimin e grupeve brenda Kosovës. "Pozita gjeostrategjike e Kosovës, përveç që krijon mundësinë për ta bërë vendin tonë si cak transiti për aktivitete ilegale dhe trafiqe të ndryshme, paraqet rrezik edhe për shpërndarjen e sindromës së terrorizmit, veçanërisht të atij me bazë të fundamentalizmit religjioz. Në frymën e kësaj, edhe përbërja religjioze e popullatës sonë me shumicë islame mund të përdoret si element për zgjerimin e influencës në rajon", thuhet në dokument.

"Shpeshherë, kjo përbërje mund të shfrytëzohet si alibi për të ndryshuar fokusin nga elementet tjera që janë të pranishme në Kosovë dhe rajon, e që për qëllime politike të paraqesin Kosovën si vend, i cili strehon, mbron, rekruton, trajnon dhe sponsorizon terrorizmin", thuhet në strategjinë, e cila synon mbrojtjen e të gjitha komuniteteve nga ndikimet e këtyre grupeve, si dhe parandalimin e luftimin e kësaj ideologjie.

Kosovarë me shtetësi të huaj, si në SHBA e Gjermani, janë akuzuar për sulme terroriste, të motivuara nga Islami radikal. Ndërsa, edhe në Kosovë ka individë të ndryshëm që janë akuzuar për përfshirje në komplote terroriste.

Një nga ta është Asllan Bajrami, njëri nga njerëzit më të kërkuar të FBI-së, nën dyshimin për mbështetje të veprave terroriste. Ai jeton lirshëm në Mitrovicë, për shkak të mungesës së një marrëveshjeje ekstradimi midis Kosovës dhe Shteteve të Bashkuara. EULEX-i thotë se nuk ka bazë ligjore për ta ekstraduar. Sidoqoftë, këto trajtohen si raste të izoluara.

Një hulumtim i bërë nga Qendra për Studime Humanistike, Gani Bobi, vë në pah se Kosova nuk rrezikohet nga radikalizmi fetar. Bashkautori i hulumtimit, Shkëlzen Maliqi, shpjegon më shumë: "Në vetë deklarimet se sa janë besimtarë e sa janë tolerantë, rezultatet tregojnë se shumica dërrmuese e kosovarëve, besimtarëve, edhe atyre myslimanë, përkatësisht 92 për qind kanë orientim pro-perëndimor, e vetëm 4 për qind tregojnë një formë të deklarimit anti-perëndimor dhe mendojnë se feja është më e rëndësishme sesa vlerat tjera".

Sipas Kushtetutës së saj, Republika e Kosovës është shtet laik dhe neutral në çështje të besimeve fetare. Por, Republika e Kosovës siguron ruajtjen dhe mbrojtjen e trashëgimisë së vet kulturore dhe fetare.

Duke marrë për bazë dispozitat kushtetuese, së fundmi, Kuvendi i Kosovës ka hedhur poshtë kërkesën për futjen e lëndës fetare në shkollat publike në kuadër të Ligjit për arsimin para-universitar.

Përgatiti: rel, nëntor 2011.