Dialogu me disa JoMedhhebistë

Ndoshta ky kapitull, sipas rëndësisë, ia tejkalon gjithë kapitujve tjerë të këtij libri!

Shkak për këtë nuk është fakti se ndoshta do të hasish në argumente të reja, sepse më parë kemi cekur argumente të llojllojshme, por shkaku fshehet në atë që do të shohish në dukuritë e inatit që ndoshta nuk mund të hasish tek asnjë i mençur prej njerëzve! Na akuzojnë ata me inat sepse ne nuk pranojmë të heqim dorë nga e vërteta që për të ekzistojnë një mijë e një argumente. Mirëpo, në këtë kapitull do të vëresh se si ata e mbyllin veten në kafazet e inatit të çuditshëm edhe pse ndoshta ajo i detyron që të kërkojnë ndihmë edhe prej çmendurisë.

Në këtë kapitull, nuk do të shtoj asgjë, e as nuk do të sjell asgjë nga bota e fantazisë. I thash vëllait që diskutonim rreth kësaj çështjeje atëherë kur ai më drejtohej me fjalë të çuditshme -do të informoj opinionin me këtë që po e thotë nëse je i këmbëngulur në të, Allahu dëshmon se këtë fjalë nuk ia thash përpos që ta detyroj që të mendojë pak më shumë e mos të shpejtojë në gjykime! Por ai më tha: informo kë të duash sepse nuk frikohem.

Nuk do t'ia ceki emrin këtij burri, vetëm se mjafton të dish se është prej atyre që ua mëson të tjerëve jomedhhebizmin, e jo prej atyre që e mësojnë. Megjithatë është njeri i respektuar, djalosh në rrugë të drejtë sikur mos të ishte kjo rrëshqitje që e ka hudhur atë në një gropë të madhe prej luginës së inatit të çuditur.

Më erdhi së bashku me disa të rinjë të mirë, të cilët gjithnjë janë të interesuar për kërkëmin e të vërtetës, ku fillova me atë këtë bisedë.

U thash: Cila është metoda juaj në kuptimin e dispozitave të Allahut? A i merrni ato nga Kur'ani dhe nga suneti apo nga muxhtehidët?
Më tha: I shikoj mendimet e dijetarëve muxhtehidë dhe argumentet e tyre, e mandej marr atë që është më afër argumentit të Kur'anit dhe sunetit.

I thashë: Posedoni 5000 dollar, kanë kaluar gjashtë muaj duke i poseduar ato në duart e tua, mandej keni blerë me ato të holla rrobe për tregëti. Prej kur fillon t'ua japësh zeqatin, pas gjashtë muajvë të tjerë apo pas një viti të plotë?
Më tha duke menduar: Kjo do të thotë se ju jeni të mendimit se mallrave për tregëti duhet t'iu jipet zeqati!

I thashë: Unë po pyes, e prej teje kërkohet që të më përgjigjesh me metodën tënde të posaçme. Biblioteka është para teje që përmbanë librat e tefsirit, të sunetit dhe librat e imamëve muxhtehidë.
Njeriu mendoi pak dhe tha: Vëllai im kjo është fe, nuk është lehtë të përgjigjet kalimthit. Duhet patjetër që të studiohet çështja mirë, është gjë që kërkon kohë, e ne kemi ardhur që të bisedojmë krejtësisht rreth një teme tjetër.

Hoqa dorë nga kjo pyetje dhe i thashë: Mirë ... a është patjetër që çdo musliman t'i studiojë argumentet e imamëve muxhtehidë e mandej të marrë atë që është më afër Kur'anit dhe sunetit?
Tha: Po.

I thashë: Kjo do të thotë se të gjithë njerëzit po poseduakën aftësi të ixhtihadit, sikurse edhe vetë imamët e medhhebeve, bile ata po posedokan aftësi edhe më të mëdha, sepse ai që ka mundësi të gjykojë kundër mendimeve të imamëve ose të gjykojë për ta, duke u bazuar në Kur'an dhe sunet, ai pa dyshim është më i ditur se gjithë ata.
Tha: E vërtetë është se njerëzit ndahen në tre grupe: mukalid, mutebi' dhe muxhtehid. Ai që ka mundësi që t'i krahasojë medhhebet njëra me tjetrën dhe të nxjerrë mendimin që është më afër Kur'anit dhe sunetit, ai është mutebi. Ky është një nivel mesatar mes teklidit dhe ixhtihadit.

I thashë: çfarë është detyra e mukalidit?
Më tha: I imiton muxhtehidët e të njejtit mendim.

I thashë: A gabon nëse e imiton ndonjerin prej tyre gjithnjë, pa hequr dorë nga ai?
Tha: Po, është haram ajo.

I thashë: Cili argument e bën këtë haram?
Tha: Argumenti është në atë se është kapur për një gjë çka nuk e ka obliguar Allahu xh.sh. që të kapet për te.

I thashë: Me cilin prej shtatë kiraeteve e lexon Kur'anin?
Tha: Me kiraetin e Hafsit.

I thashë: A gjithnjë i përmbahesh këtij kiraeti, apo lexon çdo ditë me kiraet të ndryshueshëm?
Tha: I përmbahem gjithnjë këtij kiraeti.

I thashë: Për çka i përmbahesh këtij kiraeti, në kohë kur Allahu xh.sh. nuk të ka obliguar me diç tjetër përpos që të lexosh Kur'anin ashtu siç na ka arritur neve nga Muhamedi a.s. sipas mënyrës mutevatir?
Tha: Sepse nuk kam pasur mundësi që t'i mësoj kiraetet tjera dhe se nuk më është mundësuar leximi përpos sipas kësaj mënyre.

I thashë: Ai person i cili e ka mësuar fikhun sipas medhhebit Hanefi p.sh., poashtu atij nuk i është mundësuar që të mësojë dispozitat fetare përpos prej këtij imami. Nëse e detyron që t'i dijë ixhtihadet e të gjithë imamëve për ta nxjerrë mendimin që është më afër Kur'anit dhe sunnetit, atëherë edhe ti duhet që ti mësosh të gjitha kiraetet që të lexosh me të gjithat. Nëse e arsyeton veten se nuk mundesh t'i mësosh të gjitha, atëherë duhet ta arsyetosh poashru edhe këtë mukalid.

Sidoqoftë ne themi: Me çka argumenton se mukalidi duhet të kaloj prej një medhhebi në tjetrin, pasiqë Allahu xh.sh. nuk e ka angazhuar me këtë gjë, do të thotë se sikur që nuk e ka obliguar që të vazhdojë gjithnjë në të njejtin medhheb, poashtu nuk e ka obliguar që t'i ndërrojë medhhebet në mënyrë të vazhdueshme.
Tha: Është haram nëse e përcjell një medhheb dhe në të njëjtën kohë është i bindur se Allahu e ka urdhëruar me këtë gjë.

I thash: Kjo është diçka tjetër, kjo është e vërtetë që nuk dyshohet e as që diskuton dikush rreth saj, mirëpo a gabon nëse i përmbahet mendimeve të një muxhtehidi (një medhhebit) të caktuar duke e ditur se Allahu nuk e ka obliguar?
Më tha: Nuk gabon.

I thashë: Mirëpo (Kerrasi) librin që po ua mëson të tjerëve thotë të kundërtën e asaj që po e thua ti. Ai thotë se është haram, po bile në disa vende thotë se bën kufër ai person i cili i përmbahet një imamit (medhhebit) të caktuar nëse nuk e ndryshon atë.
Tha: Ku? ... u kthye në librin e Hexhendiut duke menduar rreth temave dhe shprehjeve të tij dhe filloi të mendojë rreth fjalës së Haxhendiut në Kerrasin e tij ku thotë: "... bile kush përcjell njerin prej tyre (medhhebeve) në të gjitha mes'elet, ai është inatçor dhe gabimtar që imiton imitim të verbët dhe është prej atyre që e kanë përçarë fenë".

Tha: ka për qëllim me fjalën -përcjell- nëse është i bindur se kjo është vaxhib nga aspekti i sheriatit, shprehja ka mangësi!
I thashë: Me çka e argumenton, se ai ka pasur për qëllim këtë dhe se për çka nuk po thua se autori është gabim? Vendosi burri me këmbëngulje se shprehja është e realtë, e që në te ka mangësi dhe se autori është i mbrojtur prej çfardo gabimi!

I thashë: Nëse është shprehja sipas këtij kuptimi atëherë nuk ka kundërshtarë dhe se nuk përmban asnjë lloj dobie. çdo musliman e di se përcjellja e ndonjë medhhebi prej katër medhhebeve nuk është obligim prej obligimeve sheriatike dhe se çdo musliman që i përmbahet ndonjë medhhebit i përmbahet sipas dëshirës së tij.
Tha: Si? Unë dëgjoj prej shumë njerëzve dhe prej disa dijetarëve se është obligim sheriatik përcjellja e ndonjë medhhebi të caktuar ashtu që nuk lejohet në asnjë mënyrë të hiqet dorë nga ai.

I thashë: Më trego emrin e njërit prej popullatës së thjeshtë apo emrin e ndonjërit prej dijetarëve që e ka thënë këtë fjalë? Heshti njeriu, se vallë a është fjala ime e vërtetë dhe përsëriste: gjithë atë që e paramendoj se shumë prej njerëzve ndalojnë kalimin prej një medhhebi në tjetër.

I thashë: Sot nuk mund të hasish në asnjë njeri që beson në këtë fantazmë të pabazë. Po, është transmetuar gjatë kohëve të fundit të periudhës osmane se e kanë zënë për të madhe që hanefiu ta ndërroj medhhebin e tij e të kalojë në medhheb të tjetër. Kjo nuk ka dyshim -nëse është e vërtetë- se ka qenë një lloj inati i verbët. Mandej i thashë: Në çka po bazohesh se ekziston dallim mes fjalës mukalid dhe mutebi', a është dallim gjuhësor apo terminologjik?
Tha: Mes tyre ekziston dallim gjuhësor. Ia solla të gjitha burimet dhe literaturën gjuhësore që t'a vërtetojë dallimin gjuhësor mes dy fjalëve por nuk hasi në asgjë.

Mandej i thashë: Ebu Bekri r.a. i ka thënë beduinit i cili kundërshtoi rreth rrogës të cilën e kanë pranuar muslimanët: "Kur të pranojnë muhaxhirët për juve nuk mbetë tjetër përpos t'iu bëheni tabi'". Është shprehur me fjalën tabi' për pëlqimin që nuk ka aspak të drejtë që askush të diskutoj ose të hulumtoj rreth saj.
Tha: Le të jetë dallim terminologjik ... a nuk kam të drejtë të terminoj për diçka?

I thashë: Si jo, por terminimi yt nuk e ndërron realitetin. Këtë që e quani "mutebi" ose është i njohur me argumentet dhe metodat e nxjerrjes së dispozitave, atëherë ai është muxhtehid. E nëse nuk është i tillë atëherë ai është mukalid. E nëse në disa mes'ele është i tillë e në disa jo atëherë ai është në disa muxhtehid e në disa mukalid. Pra sidoqoftë ndarja bëhet në dy, e hukmi i secilit prej tyre është i ditur.
Tha: Mutebiu është ai person i cili mund t'i dallojë mendimet dhe argumentet e muxhtehidëve, e mandej përcaktohet në njërin mendim prej tyre. Kjo është një gradë e dalluar nga teklidi i pastërt.

I thashë: Nëse ke për qëllim me dallimin mes mendimeve, dallimin e njërit prej të tjerëve sipas fuqisë së argumentit ose dobësisë, atëherë kjo është grada më e lartë e ixhtihadit. Ju personalisht a keni mundësi të jeni të tillë?
Tha: Unë e bëj atë sipas mundësisë.

I thashë: Unë e di se ju jepni fetva se talaki thelath (tri të lëshuara) në një vend konsiderohen si një, vallë para se të jepni fetva rreth kësaj çështjeje a i keni lexuar mendimet e imamëve muxhtehidë, e që i ke dalluar mes tyre që më në fund në bazë të saj keni dhënë këtë fetva?. Uvejmir el-Axhlani e ka lëshuar gruan e vet (tri të lëshuara) në mexhlisin e Muhamedit a.s. pasi që bëri mulaane (ndarje e burrit prej gruas së tij me anë të katër betimeve) prej saj.
E që ka thënë: Nëse e mbaj o i Dërguari i Allahut atëherë e kam gënjyer ate, ajo është e lëshuar tri herë, çka di rreth këtij hadithi dhe vendit të tij prej kësaj mes'ele dhe çka di rreth argumentimit të tij sipas medhhebit të xhumhurëve ose Ibn Tejmijes.
Tha: Nuk e kam parë këtë hadith.

I thashë: Si jep fetva në këtë mes'ele e që kundërshtohesh me katër medhhebet pa i lexuar argumentet e tyre dhe se sa janë të dobëta ose të forta? Ju pra e keni lënë pas dore metodën tuaj që po thoni se e keni detyruar veten me te dhe përpiqesh që të na detyroni edhe neve t'i përmbahemi, e ajo është metoda "el-itiba" sipas kuptimit që terminuat vetë.
Tha: Nuk kam pasur libra të mjaftueshme që t'i lexoj mendimet e medhhebeve dhe argumentet e tyre.

I thashë: Çka të detyroj që të shpejtosh në fetva, e që e ke kundërshtuar me te xhumhurin e muslimanëve, pa lexuar ende asgjë prej argumenteve të tyre.
Tha: Çka të bëj pasi u pyeta ... në kohë kur nuk posedoj përveç një numër të kufizuar të librave!

I thashë: Ke pasur mundësi të bësh atë që e kanë bërë gjithë dijetarët dhe imamët, e ajo është të thuash: nuk e di, ose t'i tregosh mendimet e medhhebeve dhe mendimin e kundërshtarëve pa anuar kah njëri prej dy mendimeve. Ke pasur mundësi që ta bësh këtë, po bile ke qenë i obliguar, sidomos pasi që nuk ke qenë i detyruar që të marësh ndonjë mendim të caktuar. Ndërsa sa i përket fetvasë sate sipas mendimit që kundërshton ixhmain e katër medhhebeve pa i lexuar argumentet e tyre, duke mjaftuar në atë se zemra yte është e qetësuar në argumentet e kundërshtarëve. Kjo është pika e fundit e inatit që po na akuzoni neve me te.
Tha: I kam lexuar mendimet e katër medhhebeve në librin e Shevkanit, Subulus-selam dhe Fikhus-sunne të Sejjid Sabik.

I thashë: Këto janë librat e hasmëve të katër medhhebeve në këtë mes'ele, të gjitha janë të njëanshme ku i cekin argumentet që përforcojnë mendimin e anës së tyre. A pajtohesh që të gjykosh mbi njërin nga dy hasmet në bazë të asaj që e dëgjon nga njëri prej tyre ose dëshmitarët apo të afërmit e tij?
Tha: Unë nuk shoh në sjelljen time asgjë që meriton qortim. Isha i detyruar t'i përgjigjem pyetësit, ky ishte fundi që kam arritur me të kuptuarin tim.

I thashë: Ju po thoni se jeni "mutebi" duke kërkuar që të gjithë të jenë të tillë. Keni komentuar "el-itiba" se duhet të studiohen mendimet e gjithë medhhebeve me argumentet e tyre, e më në fund të pranohet mendimi që është më afër argumentit të vërtetë. Ju me këtë sjellje e keni hudhur poshtë metodën e punës siaj. Ju e dini se ixhmai i katër medhhebeve është në atë se tri të lëshuara me një shqiptim konsiderohen tri, poashtu e dini se ato për këtë vendim posedojnë argumente, që nuk i ke lexuar. Megjithatë ke hequr dorë nga ixhmai i tyre në mendimin që dëshironi ju vetë. Vallë a e ke ditur qysh prej fillimit se argumentet e katër medhhebeve janë të papranuara.
Tha: Jo, por nuk i kam lexuar sepse nuk posedoj literaturë.

I thashë: Për çka nuk ke pyetur? Për çka ke shpejtuar në kohë kur Allahu xh.sh. nuk të ka angazhuar me këtë gjë. A po ndoshta mosleximi yt i argumenteve të xhumhurit është argument që përforcon mendimin e Ibn Tejmijes? Vallë inati që po na akuzoni neve me te a është gjë tjetër pos kësaj?
Tha: Kam hasur në librat që i posedoj në argumente që më kanë bindur, Allahu nuk më ka angazhuar me më shumë se kjo.

I thashë: Nëse has muslimani në ndonjë libër që e ka lexuar në ndonjë argument për diçka, a mjafton kjo që të heqë dorë prej medhhebëve që e kundërshtojnë atë edhe pse nuk i ka lexuar argumentet e tyre?
Tha: Mjafton.

I thashë: Një njeri që ka pranuar islamin, e që nuk posedon dituri të mjaftueshme rreth islamit, ka lexuar fjalën e Allahut xh.sh. "E Allahut është lindja dhe perendimi kado që të ktheheni aty është Ai" dhe e ka kuptuar se lejohet për muslimanin të drejtohet në namaz kah të dojë sipas kuptimit të ajetit. Në të njëjtën kohë ka dëgjuar se katër medhhebet janë të mendimit se është pa tjetër të drejtohet drejt Qabes dhe e dinë se ato për këtë çështje posedojnë argumente, mirëpo nuk i ka lexuar, çka duhet të bëjë nëse don të falë namaz a duhet t'i përmbahet bindjes së tij prej argumentit që e posedon apo duhet t'i përmbahet mendimit të medhhebeve që është në kundërshtim me atë që e ka kuptuar?
Tha: I përmbahet bindjes vetijake të tij.

I thashë: Të falet në drejtim të lindjes për shembull dhe namazi i tij të jetë i saktë.
Tha: Po, sepse ai është i angazhuar t'i përmbahet bindjes vetijake të tij.

I thashë: Paramendo nëse bindja e tij e inspiron se nuk ka dëm nëse bën zina ose të mbush barkun me alkool ose të marrë pasurinë e njerëzve me pa të drejtë, a i bëhet e gjithë kjo hallall ngase është "bindja e tij vetijake"?
Heshti njeriu pak dhe tha: Sidoqoftë, për këtë mënyrë që po më pyetni është fantazmë që nuk mund të ndodhë.

I thashë: Jo nuk është fantazi, por shpeshëherë ndodhë. Një njeri që nuk di për islamin e as për Kur'anin dhe sunetin, ka lexuar ose ka dëgjuar rastësisht këtë ajet dhe ka kuptuar siç e kupton çdo arab se nuk ka dëm nëse drejtohet namazxhiu drejt cilës do anë qoftë edhe pse i sheh njerëzit se drejtohen drejt Qabes. Një supozim i tillë është normal dhe realizimi i tij është normal derisa në mesin e muslimanëve të ekzistojnë aso lloj njerëzish që nuk dinë asgjë rreth islamit. Sidoqoftë gjykove për këtë çështje (fantazi qoftë ose realitet) me gjykim që është i pafantazuar dhe konsideruat bindjen vetijake pikëvendim rreth çdo gjendje, kjo hudhë poshtë ndarjen tuaj që ua bëtë njerëzve se ndahen në tri grupe: mukalidët, mutebiinët dhe muxhtehidët.
Tha: Ka për detyrë që të hulumtojë, a nuk ka lexuar asnjë hadithë apo ndonjë ajet tjetër?

I thash: Nuk posedon burime ose literaturë për hulumtim, sikur që ju nuk i posedonit kur dhatë vendim në mes'elen talaki thelath, kështu që nuk ka pasur mundësi që të lexoj më shumë se këtë ajet që ka të bëjë me kiblen dhe caktimin e tij. A ende je këmbëngulës se duhet t'i përmbahet bindjes së tij vetijake duke lënë anësh ixhmain e imamëve?
Tha: Po, nëse nuk ka mundësi të hulumtoj i arsyetohet, mjafton që të mbështetet në atë që e ka udhëzuar hulumtimi i tij!

I thashë: Unë do ta informoj opinionin me këtë që po e thua, kjo është fjalë e rrezikshme dhe e çuditshme!
Tha: Informo çka të duash sepse unë nuk frikohem.

I thashë: Si të frikohesh prej mua, në kohë kur nuk frikohesh prej Allahut, ku e hudhni poshtë fjalën e Allahut ku thotë: "Pyetni dijetarët nëse nuk e dini".
Tha: Vëllai im, imamët janë të pambrojtur prej gabimit, ndërsa ajeti që është mbështetur në te është fjalë e të pagabuarit, si të lihet i pagabuari e të kapet për tër të gabuarin?

I thashë: Vëlla i mirë, i pagabuar është kuptimi i vërtetë që e do Allahu prej fjalës së tij "E Allahut është lindja dhe perendimi ..." e jo kuptimi i njeriut i cili është shumë larg njohurive islame dhe dispozitave të tij. Do të thotë, se krahasimin që po të pyes për te është mes dy kuptimeve, kuptimit të këtij njeriut injorant dhe kuptimit të imamëve muxhtehidë. Të dyjat janë të pambrojtura prej gabimit vetëm se njëri prej tyre është i thellosur në injorancë e tjetri i thellësuar në hulumtim dhe dituri.
Tha: Allahu nuk e ka angazhuar me më shumë se sa ka arritur me aftësitë e veta!

I thashë: Përgjigju pra rreth kësaj pyetje: Një njeri ka një fëmijë të sëmuar që ankohet prej disa ndezjeve. E kanë kontrolluar të gjithë mjekët e vendit, e që kanë qenë të një mendimit që t'i japin barrëra të caktuara duke ia dhënë babait të tij vërejtjen që mos t'i japë penicilin dhe e kanë paralajmëruar se nëse e bënë këtë gjë do ta çoj jetën e fëmiut në rrezik. Ndërkohë babai i fëmiut e dinë në bazë të asaj që e ka lexuar në disa revista medicinale- se penicilini është i dobishëm në raste të ndezjes. Bazuar në këtë është kapur për dituritë e tij të posaçme duke hudhur poshtë vërejtjen e mjekëve, për atë se ai nuk e dinë argumentin e tyre rreth asaj vërejtjeje që ia kanë dhënë. Ka përdorur "bindjen e tij vetijake" dhe e ka mjekuar fëmiun e tij me penicilin që ishte shkak për vdekjen e tij. A do të gjykohet babai dhe a ka bërë mëkat me këtë që e bëri apo jo?
Mendoj burri (diskutuesi) pak dhe tha: Kjo nuk është si ajo.

I thashë: Bile kjo është plotësisht sikur ajo. Ka dëgjuar prej gjithë mjekëve sikur që ka dëgjuar prej gjith muxhtehidëve, mirëpo është kapur për ndonjë tekst që është shpallur në revistë medicinale sikur që është kapur për ndonjë ajet Kur'anor dhe e ka përdorur bindjen e tij vetijake sikurse e ka përdorur ai bindjen e tij vetijake.
Tha: Vëllai im. Kur'ani është dritë ... dritë ... a është drita në përmbajtjen e kuptimeve sikur çdo fjalë tjetër?

I thashë: A ndoshta drita e Kur'anit reflektohet në mendjen e çdo lexuesi dhe e kupton ashtu siç dëshiron Allahu?! Atëherë çka është dallimi mes dijetarëve dhe të tjerëve pasi që të gjithë marin prej kësaj drite? Të dy shembujt janë të barabartë, nuk ka aspak dallim mes tyre, vetëm se është patjetër që të më përgjigjesh se a duhet hulumtuesi t'i përmbahet bindjes së tij vetijake apo t'i përmbahet mendimeve të profesionalistëve?
Tha: Bindja e tij vetijake është në rend të parë.

I thashë: Babai e përdori bindjen e tij vetijake që çoi deri në vdekjen e fëmiut, vallë a do të japë përgjegjësi fetare apo gjykatëse?
Tha diskutuesi me gojë të mbushur: Jo nuk ka aspak përgjegjësi.

I thashë: Le ta përfundojmë diskutimin pas kësaj fjale që e thatë. U këputën të gjithë rrugët rreth ndonjë gjëje të përbashkët mes mua dhe juve që mund në bazë të saj të diskutojmë. Mjafton se ju me këtë përgjigje të çuditshme e keni thyer ixhmain e gjithë popullatës islame. Pasha madhërinë e Allahut nuk do të ketë asnjë kuptim tjetër inati nëse ju nuk jeni ata inatçinjë.

Besimtari injorant përdor "bindjen e tij vetijake" për ta kuptuar atë që e ka lexuar prej Kur'anit ... dhe falet në drejtim të kundërt me gjithë muslimanët megjithatë namazin e ka të plotë. Poashtu njeriu i thjeshtë përdor "bindjen e tij vetijake" dhe mjekon kanë të dojë dhe si të dojë dhe më në fund vdes në duart e tij. E i thuhet atij Allahu ta dhashtë sabrin! Pra, nuk e di për çka ata njerëz nuk na lënë të lirë që edhe ne ti përdorim "bindjet tona vetijake" se injoranti në dispozitat e fesë dhe argumentet e tija duhet patjetër që të kapet për medhhebin e ndonjë imami prej muxhtehidëve që e përcjellë atë, ngase ai është më i njohur me librin e Allahut dhe sunnetin e të Dërguarit të Tij. Atëherë sado që të jetë i gabuar ky mendim le ta përmbledhë shefaati i "bindjes vetijake" dhe le të marim shembull prej mendimit të atij që është larguar nga drejtimi i vërtetë i kibles në kohë kur namazin e ka të plotë dhe prej atij që e ka mbytur fëminë në kohë kur mbytja e tij është ixhtihad dhe mjekim.

Shkëputur nga Libri: JOMEDHHEBIZMI, Autor: Dr. El-Buti
Përktheu: Mr. Naser Ramadani